Milorad Dodik, čovjek koji se predstavlja kao “jedini branioc Republike Srpske”, zapravo je arhitekta njenog ekonomskog, političkog i moralnog bankrota.
Njegov politički život, od “milorada iz Laktaša” do “predsjednika svih Srba s obje strane Drine”, nije priča o državničkoj viziji, nego o neumoljivoj ambiciji da vlast postane lično vlasništvo, a narod sredstvo ucjene. Njegov najopasniji alat? Nacionalizam, strah i konstantna proizvodnja “unutrašnjeg neprijatelja”.
Prva faza: od “reformiste” do apsolutiste (1998–2006)
Kada je krajem 90-ih došao na vlast, Dodik se predstavljao kao “umjereni reformista” kojeg je Zapad gurao nasuprot nacionalistima SDS-a. Govorio je protiv ratnih profitera i korupcije. A onda, čim je učvrstio poziciju, preuzeo iste metode onih koje je javno napadao.
Počeo je graditi ličnu mrežu lojalnih kadrova u javnim preduzećima, policiji i pravosuđu.
Već tada se pojavljuju prvi tragovi sumnjivih privatizacija, poput prodaje banjalučkih preduzeća po smiješno niskim cijenama ljudima bliskim njegovom krugu.
Druga faza: privatizacija RS-a (2006–2014)
Nakon povratka na vlast kao premijer 2006., Dodik ulazi u fazu potpunog preuzimanja kontrole nad ekonomijom. Ključni slučajevi:
Rafinerija nafte Brod – prodata ruskoj kompaniji “Zarubežnjeft” pod ugovorima koji su od početka sumnjivi, bez zaštitnih klauzula za RS. Rezultat: dugovi preko milijardu KM, zastarjela tehnologija i ogromno zagađenje, bez realnog profita za entitet.
Birač / Alumina Zvornik – prepušten firmama sa ofšor destinacija povezanih sa biznismenima iz Srbije, dok radnici godinama čekaju plate i doprinose.
Telekom Srpske – prodat “Telekomu Srbije” za oko 1,2 milijarde KM, ali novac potrošen bez ijednog kapitalnog projekta koji bi donio dugoročnu korist.
Investiciona banka RS – korištena za plasman kredita politički podobnim firmama koje ih nikada nisu vratile.
U ovom periodu Dodik počinje otvoreno koristiti retoriku ugroženosti RS-a od “Sarajeva” i “muslimana” kako bi skrenuo pažnju sa ekonomske devastacije.
Treća faza: diktatura straha (2014–2023)
Kako se finansijska situacija RS-a pogoršava, Dodik uvodi potpunu kontrolu nad javnim narativom:
RTRS i druge medije pretvara u propagandne mašine.
Kritičare proglašava “izdajnicima” ili “stranim plaćenicima”.
Svaku istragu o korupciji označava kao “napad na RS”.
U ovom periodu eksplodiraju afere:
Afera “Medicinska oprema” – tokom pandemije COVID-19 nabavljeni su respiratori i druga oprema po višestruko većim cijenama, preko firmi koje nikada prije nisu radile medicinske nabavke.
Autoput Banja Luka – Doboj / Prijedor – višemilionski ugovori s kineskim kompanijama, bez javnog tendera, s kreditima koje će vraćati građani do 2050. godine. Radovi kasne, troškovi rastu, a dionice ostaju nedovršene.
Stanogradnja za elitu – firme bliske SNSD-u dobijaju zemljište i dozvole pod povlaštenim uslovima, dok prosječan građanin nema šanse doći do stana.
Četvrta faza: totalni politički teatar (2023–danas)
Suočen s rastućim nezadovoljstvom i sve većim dugovima, Dodik ulazi u maksimalni mod proizvodnje kriza:
Pojačava retoriku o “odcjepljenju RS-a”.
Otvoreno prijeti da “RS neće postojati” ako se ne prekine veza sa Sarajevom.
Muslimane naziva “kompaktnim neprijateljima hrišćana”.
Svaku pravosudnu odluku protiv sebe proglašava “rušenjem Ustava”.
U stvarnosti, istovremeno se dešava:
RS se zadužuje kod domaćih i stranih banaka po rekordnim kamatama.
Plate i penzije rastu simbolično, dok inflacija jede standard.
U 2024. godini iz RS-a odlazi rekordnih 30.000 ljudi – mahom mladi i obrazovani.
Zdravstvo tone – bolnice poput UKC-a Banja Luka dužne su dobavljačima stotine miliona KM.
Penzioni fond je u deficitu i preživljava zahvaljujući prelivanju iz budžeta.
Dodikov recept: izmišljeni neprijatelj + realna pljačka
Dodik zna da nema te ekonomske katastrofe koju ne može sakriti ako narod ubijedi da je “Sarajevo krivo”. Njegova strategija je prosta:
Proizvedi političku krizu (napad na Ustav, muslimanska prijetnja, odcjepljenje).
Zatvori javni prostor za kritiku.
Preusmjeri pažnju sa pitanja “Gdje su pare?” na “Kako da se odbranimo?”.
Nastavi izvlačiti resurse dok traje panika.
Konačni račun
Danas, nakon više od 20 godina Dodikovog uticaja:
Dug RS-a premašuje 7 milijardi KM.
Prosječna plata je među najnižima u regiji.
Demografski pad prijeti da RS ostavi bez radno sposobnog stanovništva.
Javni sektor je prenatrpan partijskim kadrovima, a privatni sektor guše porezi i monopolističke strukture.
Ali umjesto da položi račune, Dodik bira lakši put: izmisliti opsadno stanje, proglasiti “muslimane” kolektivnim neprijateljem i proglasiti sebe jedinim braniteljem.
Spin o “završnici političke borbe”
Njegova priča o “završnici političke borbe” nije nikakva sudbonosna epoha – to je završnica njegovog političkog opstanka. Svjestan je da su ekonomski pokazatelji katastrofalni, da čak ni njegovi međunarodni mentori više nisu spremni tolerisati beskrajnu korupciju i da se nezadovoljstvo među građanima širi. Zato mu je hitno potrebna nova politička kriza – još jedan sukob sa Sarajevom, još jedan “udar na RS” – jer dok traje sukob, niko ne pita gdje su nestale pare od autoputa Banja Luka – Prijedor, od kojih su završeni tek kilometri asfalta, ili od famoznih kineskih kredita za projekte koji nikada nisu zaživjeli.
“Mi” i “oni” – Dodikova prljava formula
Dodik zna da će podjela naroda uvijek funkcionisati kao političko gorivo. “Mi” – hrišćani, “oni” – muslimani. “Mi” – žrtve, “oni” – agresori. U toj crno-bijeloj slici nema prostora za pitanja: Zašto je prosječna plata u RS-u niža nego u Federaciji? Zašto su penzije jedva dovoljne za pola potrošačke korpe? Zašto se bolnice zadužuju kod privatnih firmi za osnovne lijekove? Zašto su opštine prazne jer su ljudi otišli u Sloveniju, Njemačku ili Austriju? Na ta pitanja Dodik nema odgovore. Zato i ne želi da ih iko postavlja.
U suštini – RS propada, ali krivac nije Sarajevo
Činjenica je jednostavna: Republika Srpska ne umire od “muslimanskih planova”. Ona umire od korupcije koja je pojela svaku instituciju, od političke mafije koja je zarobila ekonomiju, od klijentelizma u kojem svaka radna pozicija zavisi od partijske knjižice SNSD-a, od duga koji guši svaki razvojni projekat.
A glavni arhitekta tog sistema je upravo Milorad Dodik.
Njegove priče o “odbrani RS-a” su lažna fronta – paravan iza kojeg se godinama izvlače milioni iz budžeta i javnih preduzeća. Njegove prijetnje o “nestanku RS-a” su manipulacija – jer zna da će, dok traje strah, narod još jednom glasati za njega “da ih spasi”. Ali historija je pokazala: nijedna vlast koja počiva na pljački i strahu ne traje zauvijek.
Istina je surova: RS uništava upravo on – svojim korupcijskim hobotnicama, lopovskim ugovorima i politikom koja opstaje isključivo na strahu i mržnji.
Kada tog straha nestane, kada narod prozre igru, Dodik će ostati upamćen ne kao “spasilac”, nego kao posljednji ekser u sanduku Republike Srpske.
