Na današnji dan, 5. marta 1946. godine, uhapšen je Alija Izetbegović od strane jugoslovnske komunističke vlasti kao pripadnik pokreta „Mladi muslimani“.
Događaj zbog kojeg je uhapšen desio se 13. septembra 1945. godine u Vijećnici u Sarajevu.
Prvi javni otpor komunističkoj vlasti
Naime, nova komunistička vlast odlučila je da osnuje jedno kulturno-prosvjetno društvo koje bi objedinilo sve muslimanske (bošnjačke) intelektualne snage, uključujući i one iz „Gajreta“ i „Narodne uzdanice“. Odlučili su da ga nazovu „Preporod“. Najvažnije novoj vlasti bilo je da pod svoju kontrolu stavi muslimanske intelektualce, svaku kulturnu, prosvjetnu aktivnost muslimanskih intelektualaca. Da je bilo tako potvrđuje i činjenica da je 1949. godine isto to društvo „Preporod“ zabranjeno od vlasti, od onih koji su ga i osnovali. Treba pomenut da je to bilo vrijeme kada su najpotentniji, najosvješteniji, najsvesniji Muslimani, muslimanski svjetovni i duhovni prvaci, bili u komunističkim zatvorima.
Buntovnik na Osnivačkoj Skupštini „Preporoda“
No, da se vratimo razlogu zbog kog je uhapšen Alija Izetbegović. Uvidjevši namjere nove vlasti s potezom osnivanja „Preporoda“ mladomuslimani, kojima je pripadao i Alija Izetbegović, odlučili su da masovno dođu na Osnivačku Skupštinu „Preporoda“ i da se pobune protiv koncepta, te da pokušaju ući u organe ove organizacije u kojoj bi onda iznutra djelovali i sprječavali širenje komunističkih ideja, kulture, svjetonadzora među muslimanski narod. Posebno odlučan i žustar u raspravama bio je Izetbegović.
Bio je ovo praktično prvi javni otpor komunističkoj vlasti Jugoslavije iznutra, iz same države. Na kraju i mladomuslimani ulaze u organe “Preporoda”, a među njima i Izetbegović. Komunisti su trpjeli mladomuslimane u “Preporodu” nekoliko mjeseci, vjerovatno su to vrijeme koristili da ih prate, da vide skim se sastaju, druže, ko su još pripadnici mladomuslimanskog pokreta i sl.
Onda su ih u martu 1946. godine pohapsili i optužili za saradnju s okupatorom. Na sud je izvedeno nekih 12-13 osoba, a osuđeni su Nedžib Šaćirbegović na četiri godine, Alija Izetbegović na tri godine, Ešref Čampara na dvije godine zatvora. Bio je to prvi proces nad mladim muslimanima.
Izetbegović je ove zatvorske dane, a bilo ih je oko 1.100, proveo u Zenici, Stocu, a onda i na radu. Izetbegović je radio na izgradnji zgrade Centralnog komiteta u Sarajevu od temelja pa skoro do završnih radova. A onda je zadnje mjesece robije proveo na Poljoprivrednom dobru “Belje” kod mađarske granice, gdje je radio šumarske poslove. Čak i u ovom periodu Izetbegović čuva kontakte s ostalim mladomuslimanima.
Zatvor kao spas od smrti
Za Izetbegovića je bila prava sreća što je bio uhapšen 1946. jer bi vjerovatno u procesu 1949. godine protiv “Mladih muslimana” bio ubijen. U procesu protiv mladomuslimana 1949. godine, koji je bio masovan, i kroz koji je prošlo najmanje 1.200 ljudi, 13 ih je ubijeno. Neki u samom procesu, nisu dočekali ni suđenje, ubijeni su tokom istrage, a neki su osuđeni na smrtne kazne i ubijeni. Neki su nestali pri pokušaju da izbjegnu hapšenje. I sam Izetbegović je bio svjestan da ga je hapšenje 1946. spasilo od smrti: “Da me nisu zatvorili 1946. godine, ja bih na procesu tri godine kasnije posigurno izgubio glavu. Bio bih ili prvi ili drugi optuženi.”
Po izlasku iz zatvora 1949. godine, Izetbegović ponovo ostvaruje kontakte s “Mladim muslimanima”, odnosno s Hasanom Biberom. Tokom hapšenja, isljeđivanja, mučenja i sudskog procesa Hasan Biber nije izdao Aliju. Da je prijavio da je bio u kontaku s Alijom, sigurno da bi Alija bio ponovo uhapšen i kao povratnik bio među ubijenim. Hasan je jedan od 13 ubijenih.
