Pornografija uključuje materijal kao što su video zapisi, slike ili knjige koji eksplicitno prikazuju seksualni sadržaj za uzbuđenje.
U današnjoj digitalnoj eri, pristup ovom materijalu je rašireniji nego ikad. Nedavna studija objavljena u Journal of Sex Research koristila je podatke sa Similarweba da ilustruje ovu tezu, pokazujući da najposjećenija porno stranica ima 700 miliona više posjeta od Amazona i 1,5 milijardi više od Netflixa. Iako ga pretežno konzumiraju muškarci, istraživanje ističe trend rasta među značajnim brojem žena.
Iako je pornografija rasprostranjena, ostaje značajan jaz u sveobuhvatnom istraživanju koje detaljno opisuje efekte pornografije na mozak, piše The Healthy.
Ovisnost se među kliničkim stručnjacima često definira kao pretjerivanje u bilo čemu do te mjere da ometa svakodnevni život. Bilo da se radi o kockanju, društvenim mrežama, ovisnosti o drogama ili seksu, ovaj obrazac može biti štetan za ličnu dobrobit i odnose. Istraživanja pokazuju da je uporna konzumacija pornografije povezana sa stvarnim fizičkim promjenama u mozgu koje mogu dovesti do različitih psihičkih problema i problema u ponašanju. Iako neki tvrde da pornografija može imati korisnu ulogu u seksualnom obrazovanju, ličnom istraživanju, pa čak i poboljšanju odnosa, raste zabrinutost oko njene upotrebe.
Značajna psihijatrijska studija iz 2014. godine, prva koja je implementirala skeniranje mozga među korisnicima pornografije, otkrila je nekoliko važnih efekata koje pornografija ima na mozak. Aktivnost mozga pokazala je da česti korisnici imaju smanjenu količinu sive tvari u striatumu (kritičan dio moždanog sistema nagrađivanja), pokazuju slabije reakcije na seksualne slike i imaju smanjenu povezanost između prefrontalnog korteksa (centra za donošenje odluka) i sistem nagrađivanja.
Ovi rezultati ukazuju na to da redovno i intenzivno izlaganje pornografiji može smanjiti osjetljivost na seksualne podražaje, utjecati na vještine donošenja odluka i možda podstaći pojedinca da traži noviji ili devijantniji sadržaj.
Međutim, početkom 2024. godine, profesor psihologije i istraživač ovisnosti dr. Joshua Grubbs je objasnio: „Pažljivo čitanje nauke o upotrebi pornografije ne podržava ideju da pornografija nenormalno mijenja ljudski mozak ili usporava nervni razvoj. Gotovo svi ljudski hobiji i interesi dovode do suptilnih promjena u strukturi mozga.” dr. Grubbs je napomenuo da uočene promjene nisu nužno znakovi disfunkcije ili abnormalnog razvoja i dodao da je "ovo u skladu s poznatom idejom da različite aktivnosti i hobiji mijenjaju naš mozak na različite načine".
dr. Grubbs se također osvrnuo na vezu između upotrebe pornografije i problema sa mentalnim zdravljem, navodeći da većina dokaza ne pokazuje uzročno-posledičnu vezu, što znači da iako može postojati veza između upotrebe pornografije i stanja kao što su depresija, anksioznost i stres, pornografija nije uvek kriv za to.
Vrijedi napomenuti da ako konzumacija pornografije dovodi do izolacije, lišavanja sna ili drugog ponašanja koje bi se moglo smatrati antisocijalnim u kliničkom okruženju, to bi mogao biti pouzdan znak da je u igri još jedan psihološki faktor.
Šta pornografija radi vašem mozgu? Evo šta istraživanje kaže:
1. Pornografija aktivira sistem nagrađivanja vašeg mozga
Pornografija pokreće sistem nagrađivanja mozga oslobađanjem dopamina, neurotransmitera povezanog sa zadovoljstvom i motivacijom. Ovo može stvoriti povratnu petlju vođenu dopaminom, tražeći više sadržaja za održavanje ugodnih osjećaja.
2. Pornografija stvara promjene u plastičnosti mozga
Često izlaganje pornografiji može promijeniti plastičnost mozga, što znači da može promijeniti način na koji mozak reagira na seksualne podražaje. S vremenom to može dovesti do potrebe za novim ili ekstremnijim sadržajem kako bi se postigao isti nivo uzbuđenja.
3. Pornografija stvara desenzibilizaciju na seksualne podražaje u vašem mozgu
Istraživanja poput studije iz 2014. sugeriraju da kako se mozak navikava na visok nivo stimulacije koju pruža pornografija, može postati desenzibiliziran na normalnu seksualnu aktivnost. Ovo može umanjiti zadovoljstvo koje proizilazi iz seksualnih susreta u stvarnom životu i potencijalno poremetiti lične odnose i intimnost sa partnerom.
Šta se smatra ovisnošću o pornografiji?
U teoriji, ovisnost o pornografiji je nemogućnost prestanka gledanja pornografije uprkos želji da se to učini, pri čemu opsesija ometa posao, odnose i svakodnevni život. Iako naučne i psihijatrijske zajednice službeno ne klasifikuju pretjeranu upotrebu pornografije kao poremećaj ovisnosti, često se naziva "problematična upotreba pornografije".
Znakovi koji mogu ukazivati na ovisnost o pornografiji uključuju: Pornografija postaje središnja tačka vašeg života, zasjenjujući hobije, ličnu njegu i društvene aktivnosti.
To narušava odnose i dovodi do zanemarivanja odgovornosti.
Radni ili akademski rezultati opadaju zbog neprikladnog gledanja u ovim okruženjima.
Seksualno zadovoljstvo se smanjuje, praćeno željom za sve intenzivnijim ili učestalijim sadržajem.
Uporne borbe da prestanu gledati uprkos smanjenom zadovoljstvu i višestrukim pokušajima da prestanu.
Koliko vremena treba da se prestane sa pornografijom?
Vrijeme koje je potrebno za detoksikaciju od pornografije varira od pojedinca do pojedinca, ali evo nekoliko učinkovitih strategija koje pomažu u oporavku:
Savjetovanje i terapija: Rad sa licenciranim terapeutom može pružiti prilagođene strategije za upravljanje i prevladavanje poriva za gledanjem pornografije. Kognitivno-bihejvioralna terapija je posebno efikasna u promjeni štetnih obrazaca ponašanja.
Lijekovi: Iako ne postoji poseban lijek za ovisnost o pornografiji, lijekovi za probleme kao što su depresija ili anksioznost mogu biti od pomoći kao dio šireg plana liječenja.
Grupe za podršku: Učešće u grupama podrške može pružiti ohrabrenje i uvid od drugih koji se suočavaju sa sličnim izazovima. Potražite grupe posebno fokusirane na prevladavanje ovisnosti o pornografiji.
