Dok Evropska unija neumorno radi na oslobađanju od zavisnosti od ruskog gasa, Srbija pod Aleksandrom Vučićem odlučuje da zakorači u opasnu geopolitičku zonu – zonu koja balansira između sigurnosti i rizika, između kratkoročnog komfora i dugoročnog političkog i ekonomskog potonuća.
Odluka o produženju uvoza ruskog gasa barem do kraja marta 2026. godine možda trenutno daje građanima osjećaj sigurnosti, ali u stvarnosti predstavlja sofisticiranu, ali rizičnu igru koja može imati katastrofalne posljedice.
Srbija se gotovo u potpunosti oslanja na Moskvu. Tokom 2024. godine potrošeno je oko 2,65 milijardi kubnih metara gasa, gotovo u cijelosti iz Rusije, dok Evropa planira postepeno ukidanje ruskog uticaja do 2027. godine. Vučić ovim potezom ne samo da direktno ignoriše zajednički evropski kurs, već šalje poruku da Srbija ima svoju viziju – viziju koja balansira na rubu energetske i geopolitičke katastrofe.
Produženje uvoza gasa nije puka ekonomska odluka; to je geopolitički čin. Dok EU i SAD pojačavaju pritiske, uključujući sankcije protiv NIS-a i Gazprom Naafta, Vučić balansira između dvije moćne sile – Moskve i Brisela – u pokušaju da održi političku i ekonomsku autonomiju. Ograničavanje novog ugovora do marta 2026. tumači se kao manevar za očuvanje fleksibilnosti, ali i kao signal Zapadu da Srbija neće slijepo slijediti njihove direktive.
Ovo je dvostruka igra na visokom nivou, ali igra koja gori. Svaka eskalacija sankcija, svaki novi zahtjev za izlaskom ruskog kapitala iz Srbije mogla bi izazvati domino efekat u ekonomiji i energetskom sektoru. Dugoročno, Vučićeva strategija riskira stvaranje zavisnosti od Moskve i simultano udaljavanje od evropskog sistema. Energetski stabilna sada, Srbija može sutra ostati izolovana i politički ranjiva.
Vučić je svjestan da se igra s vatrom. Dok se evropske zemlje poput Mađarske pripremaju da do 2027. godine okončaju sve ugovore s Gazpromom, Srbija demonstrira svoj balkanski specifični put – put koji istovremeno izaziva zapadne partnere i osigurava domaću stabilnost. Ali ovo je put koji nema garancije. Energentska zavisnost od Moskve znači da bi svaka nova geopolitička kriza mogla instantno ugroziti snabdijevanje i ekonomsku sigurnost.
Odluka da se ruski gas održi, dok se EU odvaja od Moskve, nije samo energetska; ona je simbolička i politička. Vučić pokazuje svijetu da Srbija ne igra po evropskim pravilima, već po sopstvenoj logici interesa i pragmatizma. No, ovakav pragmatizam je dvosjekli mač. Dok možda trenutno funkcioniše, dugoročno predstavlja opasnost – ne samo po energetsku stabilnost, već i po međunarodni kredibilitet Srbije.
Gledajući širu sliku, ovo nije samo Srbija u izolaciji. Ovo je Balkan koji opet postaje arena dvostrukih standarda, nesigurnih saveza i političkih igrarija. Vučić igra s vatrom, balansira između Moskve i Brisela, ali Balkan je prostor gdje takva igra ne oprašta greške. Energetski i politički rizici koje Srbija preuzima su ogromni – od mogućih novih sankcija, destabilizacije ekonomije, pa sve do dugoročne izolacije u međunarodnoj zajednici.
Vučićeva strategija, iako trenutno donosi kratkoročni politički i energetski komfor, ostavlja Srbiju u stanju latentne krize. Svaka eskalacija geopolitičkih tenzija, svaki novi pritisak Zapada, mogao bi dovesti do naglog urušavanja stabilnosti, gdje energija postaje oružje, a politika kazna. Balkan ovakve greške pamti decenijama, i svaka nepromišljenost može biti skupa, ako ne i fatalna.
U konačnici, Srbija se danas nalazi u opasnoj sivoj zoni – energetski zavisna od Moskve, politički udaljena od Brisela, a ekonomski izložena posljedicama sankcija i međunarodnog pritiska. Vučić možda misli da je ovo balansiranje vrhunski manevr, ali Balkan i Zapad gledaju sa skepticizmom i zabrinutošću. Ova dvostruka igra, puna kompromisa i rizika, mogla bi Srbiju koštati mnogo više nego što iko trenutno želi priznati.
Balkan je ponovno pokazao da politika ovdje nema crno-bijele boje – postoji samo siva zona interesa, pragmatizma i ponekad brutalne igre moći, gdje cijena stabilnosti i međunarodnog kredibiliteta raste svakim danom. Vučićeva Srbija, dok igra s vatrom ruskog gasa, riskira da ostane sama, ranjiva i energetski ovisna, na sceni koja ne prašta polovične odluke.
