Od bojišta terorizma do nadmetanja s velikim silama, američke snage za specijalne operacije već decenijama predstavljaju najefikasnije oružje Washingtona za vođenje sukoba bez “otvorenih ratova”.
Tokom tzv. Globalnog rata protiv terora, Sjedinjene Američke Države vodile su niz sukoba širom svijeta – od Bliskog istoka, preko Afrike, pa sve do Azije – u potrazi za teroristima i pobunjenicima. Iako je američka vojska u tim ratovima rasporedila i konvencionalne trupe, ključne operacije vodile su upravo elitne jedinice specijalnih snaga.
Za kreatore američke vanjske politike ove jedinice imaju nekoliko ključnih prednosti – relativno niske troškove, mali fizički otisak i, što je najvažnije, minimalnu političku cijenu.
Tako su, naprimjer, Zelene beretke i paravojne jedinice CIA-e predvodile invaziju na Afganistan 2001. godine, dok su Delta Force i specijalci američke vojske tokom invazije na Irak 2003. godine izvodili precizne napade i skretali pažnju iračkih divizija.
Danas je američka zajednica specijalnih operacija najveća i najsofisticiranija na svijetu. Iako nije uvijek bila takva, decenije ratovanja oblikovale su silu globalnog dometa – vojsku u sjeni sposobnu da djeluje bilo gdje i bilo kada.
Struktura i misija SOCOM-a
Komanda za specijalne operacije SAD-a (SOCOM) predstavlja vrhunsku funkcionalnu borbenu komandu pod direktnim nadzorom Pentagona. Zadužena je za obuku, razvoj doktrine i opremanje svih jedinica za specijalne operacije.
SOCOM broji oko 70.000 vojnika, izvođača i civilnog osoblja, a svaka grana američke vojske ima svoju specijalnu komandu unutar ovog sistema:
Komanda za specijalne operacije kopnene vojske (USASOC)
Komanda za specijalne ratove mornarice (NAVSPECWARCOM)
Komanda za specijalne operacije vazduhoplovstva (AFSOC)
Komanda za specijalne operacije marinaca (MARSOC)
Uz njih djeluje i Zajednička komanda za specijalne operacije (JSOC), koja okuplja najelitnije jedinice – poput Delta Force, Šestog tima SEAL-a, Jedinice za obavještajnu podršku i drugih tajnih formacija.
Spektar misija i zadataka
SOCOM je odgovoran za ukupno 12 ključnih tipova misija, koje obuhvataju širok spektar vojnih i paravojnih aktivnosti:
direktne borbene akcije
specijalno izviđanje
nekonvencionalno ratovanje
unutrašnju i vanjsku odbranu
operacije civilnih poslova
Tu su i zadaci poput borbe protiv terorizma, oslobađanja talaca, sprječavanja širenja oružja za masovno uništenje, obuke savezničkih snaga, kao i vojne podrške obavještajnim operacijama, borbe protiv pobunjenika i pružanja humanitarne pomoći u kriznim zonama.
Iako većina specijalnih jedinica može izvoditi slične vrste zadataka, određene misije su isključivo dodijeljene pojedinim strukturama. Na primjer, civilne operacije izvode isključivo jedinice civilnih poslova Vojske SAD-a, dok psihološke operacije (informacione kampanje i propagandni rad) sprovode specijalne informacione jedinice američke vojske.
