Upozorenje NATO-a signalizira promjenu u načinu na koji se Evropa mora suočiti s ruskim cyber napadima, sabotažama i pritiskom na kritičnu infrastrukturu, dok Moskva sukob ispod granice pretvara u strateško oružje...
Intervju sa šefom Vojnog komiteta NATO-a, Giuseppeom Cavom Dragoneom, objavljen u The Financial Timesu, signalizirao je fundamentalnu promjenu u evropskoj sigurnosti. Ukratko, admiral italijanskog porijekla tvrdi da se Alijansa više ne može ograničavati na odgovor na sajber i hibridne napade, već mora razmotriti i efikasnije opcije. To bi moglo uključivati preventivne akcije u sektorima gdje bi napad mogao paralizirati cijele države, efektivno redefinirajući granice odbrane.
Ovo nije promjena tona, već promjena logike. Ono što se nekada smatralo ratom ispod praga sukoba postalo je operativna strategija Moskve.
Intervju, dat krajem oktobra, dat je u vrijeme kada je Rusija intenzivirala sjeckanje kablova na Baltiku, napade dronovima na kritičnu infrastrukturu, poremećaje na aerodromima širom Evrope, sajber napade i raspoređivanje onoga što naziva "flotom duhova" u međunarodnim vodama. Ovo nisu izolovani incidenti, već dio jeftine, visokoprinosne strategije koja cilja sam "metabolizam" Evrope: njenu energiju, podatke i infrastrukturu.
Cavo Dragone naglašava da ovaj pritisak nije povezan samo s Ukrajinom, već sa sistemskom ranjivošću same Evrope.
-Tri strateške narudžbe
Sve se ovo dešava dok Sjedinjene Američke Države, Ukrajina i Rusija ulaze u ključnu fazu svojih pregovora. U tom smislu, intervju služi, možda nenamjerno, kao signal Moskvi da se o slabosti Evrope ne može pregovarati; Kijevu da se zapadna podrška nastavlja; i Washingtonu da je kritična infrastruktura pravo poprište konkurencije.
Fokus je na sukobu tri strateška poretka. Američki poredak, sve više fokusiran na postizanje sporazuma, teži da sigurnost tretira kao nešto o čemu se pregovara, čime se upravlja putem kompromisa i kompromisa. Evropski poredak, normativni i defanzivni, i dalje vjeruje da stabilnost proizlazi iz pravila, predvidljivosti i međunarodnog prava. Ruski poredak, revizionistički i asimetričan, konkurenciju vidi kao prostor trenja, gdje su hibridno ratovanje, sabotaža i psihološki pritisak uobičajeni alati. Nekompatibilnost između ovih poredaka nameće teške izbore.
Klasično odvraćanje, zasnovano na crvenim linijama i pretpostavci zajedničke racionalnosti, više ne funkcioniše.
-Prevencija, zakon i upravljanje
Prvo , odvraćanje se mora preispitati. U hibridnom ratovanju, odmazda dolazi tek nakon što je šteta već učinjena. Rusija udara upravo tamo gdje je zapadni odgovor pravno dvosmislen, politički skup i vojno opasan. Cavo Dragone ističe jaz između evropskog etičkog i pravnog horizonta i ruske nemilosrdnosti, tvrdeći da odvraćanje mora postati strukturalno: stalni nadzor kablova, mreža i kritičnih čvorova, tako da svaki čin sabotaže ima neposrednu i vidljivu cijenu.
Drugo , zakonitost se mora transformirati u instrument sile. Evropa djeluje unutar pravnih i demokratskih granica koje Moskva ne priznaje. To je i snaga i slabost. Iz tog razloga, Evropa mora ažurirati pomorsko pravo, odgovornosti brodova pod zastavom, pripisivanje akcija ispod praga sukoba i crvene linije na kritičnoj infrastrukturi, tako da zakon služi kao legitimna osnova za djelovanje, a ne kao jednostrano sredstvo odvraćanja.
Treće , političko upravljanje sigurnošću mora se obnoviti. Hibridno ratovanje nije osvajanje teritorije, već potkopavanje javnog povjerenja, poremećaj energije i usluga te narušavanje institucionalnog kontinuiteta. To je sukob koji razdvaja društva iznutra. Odgovor mora biti integriran: politički centar koji okuplja obavještajne, sajber, odbrambene, sigurnosne i privatne aktere, transformirajući ranjivosti u organizirani otpor.
Nevidljivi rat postao je standardni oblik globalne konkurencije. Evropa mora odlučiti hoće li ga tolerisati ili njime upravljati. Oko ovog okvira, rastuća strateška entropija širi se euroatlantskim i indo-pacifičkim prostorom. Francuska istražuje nove oblike utjecaja. Njemačka priprema odbrambene planove za konvencionalni napad, dok se iza kulisa intenzivira debata o nuklearnom odvraćanju.
-Problem s identitetom
Širom Evrope i Azije rastu sumnje u američki sigurnosni kišobran, a iskušenje da se nuklearno oružje smatra nezavisnom garancijom ponovo se pojavljuje, podstičući neizvjesnost i nestabilnost u međunarodnom sistemu.
Teškoća nije samo tehničke prirode, već i identitetske. Evropa je izgrađena na pravu i transparentnosti; Rusija na eroziji oba. NATO mora braniti svoje principe, a da im ne dozvoli da postanu slabosti, pronalazeći način da pomiri američkog saveznika koji pregovara po logici transakcije sa ruskim protivnikom koji djeluje putem destabilizacije.
Iz tog razloga, nevidljivi rat nije uvod u rat. To je sam rat: sukob koji se ne odvija duž granica, već duž infrastrukture koja održava funkcionisanje kontinenta. Strateški opstanak Evrope zavisiće od njene sposobnosti da se predstavi za pregovaračkim stolom kao akter koji brani ne samo teritoriju, već i sisteme, kontinuitet, održivost i prava, kao i od sposobnosti da izgradi kredibilnu barijeru, sposobnu da djeluje u "sivoj zoni" bez da bude preplavljena.
