Globalni pad stranih investicija osjetno pogodio i Bosnu i Hercegovinu
Globalno usporavanje direktnih stranih investicija (DSI) tokom ove godine nije zaobišlo ni Bosnu i Hercegovinu. Prema podacima Agencije za unapređenje stranih investicija u BiH (FIPA), negativni trendovi na svjetskom tržištu kapitala već su se odrazili na nivo stranih ulaganja u zemlji, dok su izgledi za 2025. godinu ocijenjeni nepovoljnim.
Eskalacija trgovinskih sukoba, rast ekonomske i političke neizvjesnosti te povećana volatilnost na finansijskim tržištima, kako navode podaci Konferencije Ujedinjenih nacija o trgovini i razvoju (UNCTAD), doveli su do snažnog usporavanja investicione aktivnosti na globalnom nivou već početkom godine. Takva kretanja direktno su se reflektovala i na Bosnu i Hercegovinu, gdje je u prvom polugodištu 2025. godine zabilježen pad direktnih stranih ulaganja.
Prognoze kretanja DSI u narednom periodu ostaju neizvjesne, s obzirom na to da promjene u finansijskim aktivnostima velikih multinacionalnih kompanija, kao i u bankarskom sektoru, mogu značajno uticati na tokove kapitala, kako globalno, tako i u Bosni i Hercegovini. Iako se i dalje očekuje određeni pozitivan efekat trenda nearshoringa, odnosno strateškog premještanja poslovnih procesa u geografski bliže zemlje, ukupna slika globalnih direktnih stranih investicija za 2025. godinu ostaje negativna.
Preliminarni podaci Centralne banke BiH, koji uključuju i procijenjene zadržane zarade, pokazuju da su direktne strane investicije u Bosni i Hercegovini u prvih šest mjeseci ove godine iznosile 780,1 milion konvertibilnih maraka, odnosno 398,8 miliona eura. To predstavlja pad od 12,5 posto u odnosu na isti period 2024. godine, odnosno smanjenje od 111,4 miliona KM.
Analiza strukture stranih ulaganja ukazuje na izražene razlike među pojedinim komponentama. Vlasnički udjeli u prvom polugodištu 2025. godine porasli su za 65,4 posto u odnosu na isti period prethodne godine, dok su zadržane zarade ostale gotovo na istom nivou, uz blago smanjenje od 0,8 posto. Najveći pad zabilježen je kod ostalog kapitala, gdje je registrovano smanjenje od čak 71,7 posto, što je značajno uticalo na ukupni negativni bilans.
Posmatrano po zemljama porijekla kapitala, tokom prvih šest mjeseci ove godine najveći iznosi stranih ulaganja u Bosnu i Hercegovinu došli su iz Hrvatske, u iznosu od 203,5 miliona KM, zatim iz Njemačke sa 174,2 miliona KM, te iz Srbije sa 108,3 miliona KM.
Istovremeno, zabilježeni su i negativni tokovi kapitala iz pojedinih zemalja. Najizraženiji odlivi evidentirani su iz Nizozemske i Švicarske, sa po minus 30,2 miliona KM, dok je iz Velike Britanije zabilježen negativan saldo od 25,2 miliona KM.
Pad stranih investicija u Bosni i Hercegovini dešava se u širem evropskom i regionalnom kontekstu, obilježenom produženim ratom u Ukrajini, pojačanom globalnom nesigurnošću i trendovima jačanja domaćih investicija u velikim ekonomijama. U takvim okolnostima, zemlje zapadnog Balkana bilježe slabljenje investicionog interesa, uz dodatni teret političke nestabilnosti i nepovoljnih investicionih rejtinga, što Bosnu i Hercegovinu svrstava među tržišta sa povećanim rizikom za strane ulagače.
U kombinaciji globalnih, regionalnih i unutrašnjih faktora, trenutni trendovi ne idu u prilog brzom oporavku stranih ulaganja, zbog čega se u narednom periodu ne očekuju značajniji pozitivni pomaci bez stabilnijeg političkog i ekonomskog okruženja.
