Zakon o radnom angažovanju na sezonskim i drugim poslovima privremenog karaktera, koji je u Narodnoj skupštini Republike Srpske usvojen po hitnom postupku, prošao je gotovo nezapaženo zbog rasprava o budžetu i zabrani pušenja.
Ipak, riječ je o rješenju koje od naredne godine mijenja pravila na terenu posebno u poljoprivredi i povremenim poslovima.
Najvažnija novina je da se neoporeziv rad u sezonskim poljoprivrednim poslovima zabranjuje svima, osim užoj porodici u istom domaćinstvu – supružnicima, djeci i roditeljima. To praktično znači da će i rodbina šireg kruga, kao i komšije i prijatelji koji dolaze “u pomoć”, formalno morati biti prijavljeni.
Naime, po novim pravilima i “tetke, strine”, zetovi i komšije koji pomažu oko sjetve, žetve ili sličnih radova, trebalo bi da budu dan ranije prijavljeni u Poresku upravu RS, a za njihov angažman se moraju uplatiti doprinosi.
Ako prijave ne bude, domaćinu koji je pozvao pomoćnike prijeti kazna od 1.500 KM. Upravo zbog toga zakon je izazvao komentare da se “uvodi red” i u ono što je do sada često bilo neformalno – naročito u seoskim sredinama.
U obrazloženju zakona navodi se da je cilj hitnog postupka suzbijanje sive ekonomije i omogućavanje ostvarivanja prava iz socijalnog osiguranja za osobe angažovane van radnog odnosa. Vlasti tvrde da je riječ o mjeri “opšteg interesa”, te da se otvara prostor da se sezonski rad legalno uredi kroz jednostavnije procedure prijave i odjave.
U obrazloženju se dodatno navodi da je siva ekonomija jedan od najvećih izazova u regionu, posebno kod angažmana “na nekoliko sati” ili “nekoliko dana sedmično” u oblastima poput poljoprivrede, turizma i uslužnih djelatnosti. Neprijavljeni radnici često ostaju bez osnovnih prava, a država bez poreza i doprinosa.
