„Memorandumom“ i „Ustavom iz 1990“ Srbija je srušila Jugoslaviju

Najvažniju ulogu u procesu nacionalne mobilizacije Srba u vrijeme bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije imala je Srpska akademija nauka i umetnosti (SANU).

Period koji je prethodio raspadu komunističke Jugoslavije,ima poseban značaj u afirmiranju velikosrpske ideologije i stvaranju uvjeta za provođenje genocida nad muslimanima. Sa slabljenjem utjecaja Josipa Broza Tita krajem sedamdesetih godina i, posebno, nakon njegove smrti 1980. dolazi do buđenja ekstremnog srpskog nacionalizma.

Dio srpskih intelektualaca iz Srpske akademije nauka i umetnosti i Udruženja književnika raštrkane pisane i usmene rasprave o položaju Srbije i Srba u zajedničkoj državi kompletiraju u Memorandumu, strateškom dokumentu za stvaranje velike Srbije, koji je tenkovima i topovima primjenjivao vođa srpskoga nacionalsocijalizma Slobodan Milošević. Memorandum je rađen 1985. i 1986. godine kao kapitalni dokument srpske inteligencije i na zagonetan je način 24. i 25. septembra 1986. godine objavljen u Novostima, najtiražnijem srpskom dnevniku.

FAKSIMIL MEMORANDUMA OBJAVLJENOG U NOVOSTIMA 24.SEPTEMBRA 1986.

Autori Memoranduma bavili su se isključivo srpskim nacionalnim pitanjem. Podvrgli su kritici politiku vođenu u Jugoslaviji u ratu i poslije rata prema Srbiji, srpskom narodu, srpskom nacionalnom pitanju. Akademik Dobrica Ćosić bio je glavni ideolog Memoranduma SANU, nacionalističkog projekta koji je odredio pravac srpske nacionalističke politike.

Beogradski filozof Miladin Životić za života je bio jedan od najvećih kritičara Memoranduma. Zbog toga se okrenuo protiv svojih najboljih prijatelja, kao što su bili akademici Ljubo Tadić, Mihajlo Marković, Svetozar Stojanović..., jedan čitav niz ljudi koji su postali nacionalisti i koji su na valst doveli Slobodana Miloševića i direktno podržavali njegov režim. Životić piše: „Jedna od najsramnijih stranica u istoriji srpske kulture svakako je pojava dokumenta koji je, umesto da se osloni na liberalnu tradiciju izazvao nacionalne netrpeljivosti, nacionale sukobe na ovim prostorima. Upravo, u tom smislu smatram odgovornim potpisnike Memoranduma. Najpre je od njih potekla jedna uporna, sistemski vođena kampanja protiv svih težnji da se pokaže da rat u ovim uslovima ne može da bude rešenje nijednog problema, da nas on samo vodi u sunovrate, nove sukobe, u nove mržnje. Tvorci tog programa sami su sebi učinili opelo rezultatima koji su sledili na osnovu svih tih njihovih bolesnih ambicija.

Saznanje da je Srbija danas najporaženija u ovom ratu, dovelo je i njih, nadam se, do nekih oblika samoosvešćenja. Smatram da je Memorandum SANU glavni manifest srpskog nacionalizma. Mislim da je Dobrica Ćosić najveći krivac institucionalizacije srpskog nacionalizma i vezivanja takozvanog srpskog nacionalnog programa za Miloševićevu stranku. To je ogromna krivica Dobrice Ćosića i ljudi koje je on poveo za sobom. Često govorim da je Dobrica Ćosić okrvavio ruke do lakata.“

MILADIN ŽIVOTIĆ

Historičarka Latinka Perović otkrila je da joj je još 1987. tadašnji potpredsjednik SANU Antonije Isaković objašnjavao kako je došlo vrijeme da Srbija “konačno reši svoje pitanje, jer Slovenci i Hrvati ne žele Jugoslaviju…“ „Čekaj, vi, dakle, hoćete rat?“, prekinula sam ga. “Da”, potvrdio je, “ali u Srbiji tog rata neće biti. Poginuće 80.000 ljudi i…”, rekao je Isaković… “Kojih to 80.000 ljudi? Čijih to glava?“, pitala sam Isakovića. I onda kažu – rat je izbio iznenada“, kaže Perović.

AKADEMIK ANTONIJE ISAKOVIĆ

PROF.DR. LATINKA PEROVIĆ

Prve korake u pripremanju ratnih dejstava na bosanskom tlu, učinila je Služba državne bezbednosti Srbije, i to propagandom. Još 24. augusta 1989. godine objavila je informaciju o „ugroženosti Srba u istočnoj Bosni, odnosno u opštinama Srebrenica i Bratunac“.

Tada dolazi do nelegalnog upada srbijanskih bezbjednjaka, s ciljem da pripreme srpsko stanovništvo za agresiju i da u potpunosti izvrše analizu situacije, kada je u pitanju raspored i eventualna organizacija bošnjačkog stanovništva. Srpski bezbjednjaci tada su tvrdili da se u Srebrenici i Bratuncu politikom islamskog fundamentalizma i muslimanskog nacionalizma vrši ugrožavanje Srba, a s ciljem njihovog protjerivanja u Srbiju.

Ovaj dobro poznati incident danas je zaboravljen, a itekako je bitan u jednoj cjelokupnoj analizi pripreme agresije i genocida na Podrinje. Treba napomenuti da se on desio u vrijeme kad je još komunizam bio na vlasti, tri godine prije agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu.

A šta se sve stvarno dešavalo u vezi s aferom upada srbijanskih bezbjednjaka u srednje Podrinje pokojni novinar Vlastimir Mijović, ispričao mi je 30 godina kasnije u Sarajevu.

Bogić Bogićević i Nijaz Skenderagić su meni doturili informaciju s oznakom 'državne tajne'. Moj tekst pod naslovom „Strogo kontrolirana republika“, koji je diljem Jugoslavije odjeknuo kao bomba, objavljen je u Danasu 24. oktobra 1989. a ja, Bogić Bogićević i Nijaz Skenderagić bili smo prvi Bosanci koji su javno ustali protiv nacionalističke Miloševićeve politike. Iako sam tada bio vodeća novinarska vedeta Oslobođenja, moj matični list nije smio da objavi taj tekst, nego ga je preuzeo iz Danasa.

Nevjerovatno je da jedan list tada, preuzima tekst svog novinara iz drugog lista. Već sutra ujutro Petar Gračanin, savezni sekretar za unutrašnje poslove, sletio je u Sarajevo, s ciljem mog hapšenja. Sakrio sam se nekoliko dana u Sarajevu, a potjera je obustavljena iz razloga što bi moje hapšenje zasigurno potvrdilo navode iz teksta.

Zbog objavljivanja tog dokumenta, što sam učinio s punom sviješću da činim krivično djelo odavanja državne tajne, ali i osjećaja da od javnosti ne smijem da sakrijem tako važne i opasne aktivnosti, MUP Srbije je protiv mene uputio krivičnu prijavu Tužilaštvu u Zagrebu.

Time su potvrdili vjerodostojnost iznešenih podataka. Zagrebačko tužilaštvo se, međutim, oglasilo nenadležnim povodom te tužbe i uputilo tužitelje na mjesto mog stanovanja, Sarajevo. No, tad su u Beogradu već imali vremena da mućnu glavom, pa se nisu oglašavali s novom tužbom, kako bi se kompromitirajući podaci o mutnim radnjama i njihovoj pripremi intervencije u Bosni i Hercegovini zataškali. Upad srbijanskih bezbjednjaka u Podrinje je urađen s namjerom da se već tada započne priprema agresije na Bosnu, koja će tehnički uslijediti tri godine poslije. Moj tekst je bio prva najava agresije na Bosnu“, otkriva Mijović.

FAKSIMIL TEKSTA „STROGO KONTROLIRANA REPUBLIKA“ VLASTIMIRA MIJOVIĆA IZ ZAGREBAČKOG LISTA „DANAS“ OD 23.OKTOBRA 1989.

VLASTIMIR MIJOVIĆ

Pored Vlastimira Mijovića, i TV novinar rahmetli Salih Brkić osjetio je tada gorčinu borbe za istinu, vezanu za upad srbijanskih obavještajaca na područje srednjeg Podrinja.

„Istina je osnov, pa makar i gorka bila. Kad je Radmilo Bogdanović, tadašnji ministar unutrašnjih poslova bivše Jugoslavije, pisao lažne informacije o navodnom iseljavanju pod pritiskom Srba iz Srebrenice i Bratunca, ja sam svake sedmice četiri dana boravio u Podrinju, dva u Tuzli i jedan u Sarajevu, i dobio sam nagradu za to, ali tad je meni javljeno da postoji metak na kojem je napisano moje ime.

Jedan čovjek, jedan političar, neki ga možda i ne vole, na jednu žestoku provokaciju jednog novinara na kraju je emisije rekao da će ostati na tom putu, putu istine, pa makar ostao i sam. Ja sam to uvijek ponavljao – ja ću uvijek ostati na putu istine.

Oni su objavili u političkom magazinu ZIP priču 'Istina sa Drine' na Televiziji Beograd, autora nekog Slobodana Rakovića, inače potankog novinara, gdje jedan instruiran čovjek Srbin u Skelanima kaže: 'Na čelu progona Srba iz Skelana u Srbiju je efendija Ahmed Smajlović iz sela Tokoljaci, osvjedočeni islamski fundamentalista, mi ne smijemo ovdje da omrknemo, bježimo u Bajinu Baštu.' Čak su mene u Tuzli, na stanici, moji Bošnjaci ismijavali i likovali nakon tog priloga i s podsmijehom komentarisali kako su me ovi iz Srbije razbili.

Ja sam onda otišao na sarajevsko groblje Bare i napravio prilog pored mezara rahmetli dr. Ahmeda ef. Smajlovića, velikog islamskog učenjaka, profesora i teologa, koji je preselio 11. augusta 1988. godine. Čovjek preselio godinu dana prije, a oni lažu da ih tjera preko Drine. Sve sam to objavio u prilogu koji sam naslovio 'Nije Drina kriva'. Naravno, taj i takav trend njihovih laži i podvala nastavio se kasnije, što će za rezultat imati genocid nad Bošnjacima tog područja, Srebrenice i Bratunca. Jasno je, da je već tada, te 1989, sve bilo spremno za agresiju na Bosnu i Hercegovinu i genocid nad Bošnjacima“, priča Salih Brkić.

SALIH BRKIĆ

DR.AHMED EF. SMAJLOVIĆ

Pokojni beogradski advokat Srđa Popović govorio da je odlučujući udarac vladi i državi, Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, za koju se Milošević 'bar deklarativno zalagao', Milošević zadao donošenjem Ustava Republike Srbije od 28. septembra 1990.

-Srbija je proglasila nezavisnost ovim Ustavom, dakle godinu dana prije proglašenja nezavisnosti Hrvatske i Slovenije, i na taj način srušila Jugoslaviju. Po članu 72. tog Ustava 'Republika Srbija uređuje i obezbeđuje: suverenost, nezavisnost i teritorijalnu celokupnost Republike Srbije i njen međunarodni položaj i odnose s drugim državama i međunarodnim organizacijama... (te) odbranu i bezbednost Republike Srbije.'

Ovom odredbom Republika Srbija prestaje da bude deo federacije, postaje nezavisna država i nema nikakvih dužnosti prema federaciji, čiji član više nije.

Sasvim saglasno svome statusu nezavisne države, Republika Srbija donosi sopstvene zakone kojima uređuje odnose koji su nekada bili u nadležnosti federacije: uvodi posebne dažbine na robu iz inostranstva, sama uređuje svoju kreditnu politiku, naplaćuje na novim državnim granicama carine koje uplaćuje na svoje račune, vodi sopstvenu politiku kontrole cena itd, što bi sve bilo nemoguće po odredbama člana 281, stavu 1, tačkama 1, 4, 5, 6, 7 i 10. Ustava Socijalističke federativne republike Jugoslavije. Po članku 83. 'oružanim snagama u miru i u ratu rukovodi Predsednik Republike Srbije, a po Članu 135. savezni zakoni se poštuju samo ako Srbija proceni da joj to odgovara. Čist separatizam.”

ADVOKAT SRĐA POPOVIĆ

U septembru 1991, poslije 30 godina, sa Trga partizana u Titovom Užicu, gradu simbolu bratstva i jedinstva, uklonjen je spomenik Josipa Broza Tita. Uklanjanje spomenika je izvršeno po odluci gradskih vlasti, sa obrazloženjem kako više ne bi iritirao građane bivše Užičke partizanske republike.

Zanimljivo je da je odluka o izmiještanju Titovog spomenika donijeta dok se u Užicu na vlasti nalazila Miloševićeva Socijalistička Partija Srbije, a predsednik Skupštine opštine bio „socijalista“ Zoran Vujović. Tih dana Užicu je uklonjen i pridjev Titovo. Međutim, Milošević i njegovi mediji, i dalje su širili propagandu „kako su oni isključivi borci za opstanak Jugoslavije, dok je svi drugi više ne žele“.